Łazienka dopasowana do potrzeb osób niepełnosprawnych i ograniczonych ruchowo nie tylko ułatwia codzienne czynności, ale gwarantuje im niezależność oraz komfort podczas samodzielnego korzystania z toalety czy prysznica.
Jak urządzić łazienkę dla osoby niepełnosprawnej? Jakie elementy wyposażenia zapewnią jej wygodę? Jak doposażyć istniejące pomieszczenie, a o czym pamiętać projektując łazienkę dla niepełnosprawnych od podstaw?
Urządzając łazienkę dla osób niepełnosprawnych, należy wziąć pod uwagę trudności i ograniczenia, które napotykają takie osoby. Ważna jest przede wszystkim jej funkcjonalność i bezpieczeństwo podczas wykonywania codziennych czynności higienicznych. Co więcej, odpowiednio zorganizowana łazienka dla seniorów powinna zapewnić użytkownikom komfort i intymność.
Jak zadbać o wygodę osoby niepełnosprawnej lub seniora?
Likwidacja barier architektonicznych w łazience to duże ułatwienie dla starszej osoby, mającej problem z poruszaniem się. Jak ułatwić seniorowi lub osobie niepełnosprawnej korzystanie z łazienki
- Poręcze i uchwyty. Niezbędne w każdej łazience, z której korzysta osoba ograniczona ruchowo. Pomagają korzystać z sedesu, wejść i wyjść z wanny. Do wyboru są poręcze proste lub łamane, o różnej długości, różnej średnicy rur, montowane na stałe lub uchylne.
- Niskie szafki. Dla seniorów i osób na wózkach inwalidzkich sięganie do wysoko zawieszonych szafek to spory problem. Dlatego szafki w łazience najlepiej montować na wysokości około 40 cm od posadzki. To ułatwi dostęp do nich, jednocześnie nie ograniczając przestrzeni manewrowej.
- Prysznic bez brodzika. Zamiast wanny, dla osób ograniczonych ruchowo zdecydowanie lepszym wyborem jest prysznic dla niepełnosprawnych. Najlepiej bez brodzika, z wygodnymi przesuwnymi drzwiami, bez progu, który utrudniałby im poruszanie się.
- Antypoślizgowa podłoga. Mokre płytki są śliskie i stanowią duże zagrożenie upadku. Dlatego warto stosować maty antypoślizgowe, które odprowadzają rozlane ciecze pod matę, zwiększając przyczepność na śliskiej podłodze. Należy je stosować nie tylko na posadzce, ale także pod prysznicem i w wannie dla niepełnosprawnych.
- Dodatkowe krzesło dla seniorów. Jeśli tylko wymiary łazienki na to pozwalają, warto wstawić do niej dodatkowe krzesło. Jako miejsce na odłożenie ubrań, pomoc przy przebieraniu się, by ułatwić korzystanie z łazienki lub po prostu by podtrzymać się w razie potrzeby.
- Kontrastowe kolory. Wyraźne kolory płytek, ręczników, dywaników lub zasłony prysznicowej pomagają osobom słabo widzącym łatwo zorientować się w przestrzeni łazienki.
Niezbędne wyposażenie łazienki
Idąc o krok dalej, warto rozważyć montaż specjalistycznego wyposażenia łazienki dla niepełnosprawnych. Wybierając konkretne produkty, należy przede wszystkim dopasować je do potrzeb i możliwości starszej osoby, uwzględniając możliwości architektoniczne łazienki.
Oprócz wspomnianej już kontrastowej kolorystyki, warto zadbać także o dobre oświetlenie. Ważna jest nie tylko moc i barwa światła, ale też łatwy dostęp do włączników. Dla osób na wózkach powinny one być nie wyżej niż na wysokości około 75-80 cm. Na rynku dostępne są akcesoria wyposażenia łazienki z elementami fluorescencyjnymi, które ułatwiają lokalizację włączników.
Praktyka pokazuje, że sporym ułatwieniem są nakładki na sedes, które zmieniają poziom miski ustępowej. Zawieszona za nisko znacznie utrudnia wstanie. Stosowanie nakładek rozwiązuje ten problem. Podobną rolę pełni siedzisko w wannie. Wstanie z głębokiej wanny, nawet przy pomocy poręczy, może być sporym problemem dla osoby niepełnosprawnej. Ustawienie stabilnego siedziska w wannie i dodatkowo zastosowanie mat antypoślizgowych na przystawki znacznie podnosi wygodę codziennego korzystania z łazienki.
Umywalka dla niepełnosprawnych powinna być podwieszana, bez postumentów utrudniających dostęp. Dla osoby mającej problem z chwytaniem, lepszym rozwiązaniem będą baterie z mieszadłem (tzw. lekarskie). Zdecydowanie łatwiej je uruchomić niż tradycyjne kurki. Przy umywalce warto zamontować pomocnicze poręcze, a nad nią uchylne lustro, by nawet osoba na wózku inwalidzkim mogła z niego bez problemu korzystać.
Poręcze i uchwyty w łazience dla niepełnosprawnych
Poręcze dla niepełnosprawnych stanowią podstawowe i najważniejsze wyposażenie każdej łazienki lub toalety dla osób ograniczonych ruchowo. Aby jednak rzeczywiście spełniały swoją funkcję, należy odpowiednio dobrać ich rodzaj, długość i rozmieszczenie.
Przy dostosowaniu wyposażenia łazienki do potrzeb konkretnej osoby, warto przede wszystkim zbadać jej indywidualne preferencje i ograniczenia. W których obszarach łazienki potrzebuje wsparcia? Które poręcze i uchwyty dla niepełnosprawnych będą dla niej największą pomocą? Czy większą wygodą będzie korzystanie z poręczy prostej czy kątowej? Czy łatwiej będzie jej korzystać z poręczy zamontowanej na stałe czy z poręczy uchylnej? Ogromny wybór produktów do wyposażenia łazienki dla niepełnosprawnych i seniorów sprawia, że z łatwością można dopasować akcesoria do potrzeb i możliwości konkretnej osoby.
Rozmieszczenie niezbędnych uchwytów dla niepełnosprawnych w dużej mierze zależy od wielkości i kształtu łazienki. Inne będzie wyposażenie przy łazience urządzanej od postaw, a inne w pomieszczeniu, które jedynie przystosowywane jest do potrzeb seniora lub osoby ograniczonej ruchowo.
Nieco inaczej sytuacja przedstawia się w przypadku łazienek ogólnodostępnych. Przede wszystkim muszą one spełnić prawne wymogi dotyczące urządzenia łazienek i toalet dla osób niepełnosprawnych. Prawo budowlane jasno określa, jakie wymagania powinny spełnić pomieszczenia, aby umożliwić korzystanie z nich osobom niepełnosprawnym.
Ile uchwytów przy umywalce, WC i wannie?
Trudno dać jednoznaczną odpowiedź na to pytanie. Liczba uchwytów jest ściśle zależna od wielkości pomieszczenia i zakresu ruchów osoby z niego korzystającej. Praktyka pokazuje, że czasem uchwyty i poręcze instalowane w dobrej wierze, ale w sposób nieprzemyślany, sprawiają, że manewrowanie i poruszanie się w niewielkiej łazience jest znacznie utrudnione.
O wyborze wielkości, rodzaju, liczbie, sposobie montażu, a nawet o materiale, z którego są wykonane uchwyty i poręcze, decydują przede wszystkim indywidualne potrzeby i stopień niepełnosprawności użytkownika. To kluczowe kwestie, by zapewnić mu wygodę i wysokie bezpieczeństwo.
Najczęściej instalowane są przyścienne wielofunkcyjne poręcze przy wc (po obu bokach miski sedesowej lub z jednej strony na ścianie), przy wannie (zwykle poręcze proste instalowane skośnie lub poręcze kątowe) czy w kabinie prysznicowej (oprócz uchwytów, warto rozważyć także uchylne siedzisko prysznicowe). Według opinii użytkowników uchwyty kątowe (łamane) są wygodniejsze i bardziej funkcjonalne niż uchwyty proste, można bowiem chwytać je w kilku płaszczyznach. Dla osoby mającej problem z mocnym chwytaniem i podciąganiem się, opcja przytrzymania się poręczy pod różnym kątem jest dużą zaletą.
Jakie uchwyty dla niepełnosprawnych – jak dopasować?
Wybór wyposażenia łazienkowego dla osób niepełnosprawnych jest duży. Od poręczy przyściennych, prostych lub kątowych, montowanych pionowo lub poziomo, stałych lub uchylnych, po uchwyty kątowe o różnych konfiguracjach.
Dla osób o ograniczonych możliwościach chwytnych rąk warto wybierać poręcze wykonane z rur o większej średnicy. Uchwyty mają zwykle od 2 do 3,5 cm średnicy przekroju. Jeśli osoba starsza ma problem z mocnym chwytaniem, lepiej skłaniać się ku grubszym poręczom. Wysokość ich montażu należy uzależnić od wzrostu i możliwości osoby z nich korzystającej. Licząc od poziomu podłogi, zwykle to odległość około 75-85 cm.
Jakie odległości powinny być między poszczególnymi elementami?
Łazienka dla osób ograniczonych ruchowo powinna być przestronna. Dodatkowa przestrzeń ma zapewnić swobodną możliwość poruszania się i korzystania z pomocniczego wyposażenia łazienki.
Łazienka dla niepełnosprawnych – wymiary
- Wielkość pomieszczenia, w którym ma być urządzona toaleta dla niepełnosprawnych na wózkach inwalidzkich powinna mieć przestrzeń manewrową o minimalnej średnicy wynoszącej 1,5 m. Co oznacza, że sama łazienka powinna mieć przynajmniej o 1-1,5 m średnicy więcej, w zależności od kształtu.
- Drzwi wejściowe. Należy pamiętać także o podjeździe do drzwi łazienkowych. Próg wyższy niż 2 cm może być przeszkodą dla wózka. Najlepsze w tym wypadku są drzwi o minimalnej szerokości 90 cm, które nie mają progu. To pozwoli bez problemu wjechać osobom na wózkach. Warto także zwrócić uwagę, w którą stronę otwierają się drzwi oraz ile miejsca zajmują przed lub wewnątrz łazienki. To szczególnie istotne dla osób poruszających się na wózkach, bowiem wpływa na wielkość przestrzeni niezbędnej do manewrowania. Wózki w zależności od wielkości kół i modelu także mają różny promień skrętu, co dodatkowo wpływa na minimalną wielkość przestrzeni potrzebną do swobodnego poruszania się.
- Umywalka. Przede wszystkim należy unikać umywalek montowanych na postumentach i półpostumentach, które ograniczają przestrzeń manewrową i utrudniają podjazd na wózku. Umywalka dla niepełnosprawnych powinna być zawieszona na takiej wysokości, aby jej spód był powyżej kolan osoby siedzącej na wózki, czyli minimum 70 cm od posadzki. Górna krawędź nie powinna utrudniać korzystania z niej, optymalnie powinna być na wysokości około 85 cm. Przed umywalką warto zorganizować przestrzeń manewrową o wymiarach około 90 x 120 cm. Jeśli jest taka potrzeba, koło umywalki można zamontować także wspomagający uchwyt uchylny na wysokości około 80 cm.
- Miska WC. Odległość WC dla niepełnosprawnych od tylnej ściany pomieszczenia nie może mieć mniej niż 70 cm. Pozwala to na swobodne ustawienie wózka wzdłuż miski. Sedes dla niepełnosprawnych montuje się zwykle na wysokości ok. 45-50 cm. Wartość tę należy tak dobrać, aby wysokość siedziska wózka i miski były na podobnym poziomie. Opcjonalnie można skorzystać z regulujących wysokość nakładek na sedes.
- Lustro. Aby osoba na wózku mogła swobodnie korzystać z lustra zawieszonego nad umywalką, powinno ono znajdować się nie wyżej niż na wysokości ok. 100 cm od poziomu podłogi. Dobrym rozwiązaniem jest montaż lustra uchylnego, wówczas każdy z domowników będzie mógł z niego swobodnie korzystać.
- Szafki. W małej łazience warto ograniczyć montaż szafek. Bowiem nie tylko zabierają wolną przestrzeń manewrową. Dla osób na wózkach mogą być trudno dostępne, szczególnie jeśli mają uchylne drzwiczki. Dlatego najlepiej wieszać je na poziomie około 35-40 cm od podłogi, a szuflady i drzwiczki uchylne zamienić na przesuwne lub żaluzje.